کد مطلب:46361 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:19

گنجینه پرسمان » قرآن

آيا منظور آيه 43 سوره رعد ( و من عنده علم الكتاب ) علي ( ع ) است ؟

مفسران درباره اين آيه در دو مطلب اختلاف نظر دارند : يكي تعيين مصداق موصول ( ( من ) ) و ديگري تعيين مراد از ( ( الكتاب ) ) ميان مفسران درباره واژه ( ( الكتاب ) ) سه نظر وجود دارد : 1- منظورقران كريم است . 2- مقصود تورات و انجيل است . 3- مراد لوح محفوظاست ، ( تفسير بيضاوي ، ج 1 ص 510، نشر بيروت ، دارالكتب العلميه ). مفسران درباره ( ( من ) ) نيز ديدگاه هاي مختلفي دارند : 1- مقصود از ( ( من ) ) ،برخي علماي اهل كتاب از آن جا كه علماي اهل كتاب ، با توجه به بيان تورات و انجيل ، به ظهور پيامبر ( ص ) آگاهي بيشتر داشتند، خداوند به اداي شهادت آن ها در كنار شهادت خود اشاره مي كند ؛ مانند عبدالله بن سلام ،سلمان فارسي و تميم داري ، بسياري از علما به اين احتمال اشاره كرده ، آن راپذيرفته اند، از جمله محمد جواد مغينه در تفسير الكاشف ( ج 4، ص 417،چاپ بيروت ، دارالملايين ) و ابن كثير در تفسير القران العظيم ( ج 2، ص 540، نشر بيروت ، دارالمعرفه ) ايرادي كه به اين نظريه وارد كرده اند اين است كه اولا اين سوره در مكه نازل شده است و آن افراد هنوز ايمان نياورده بودند ( طبرسي : محمع البيان ، ج 6 ص 53، نشر بيروت ، موسسه اعلمي ) ثانيا به قول فخر رازي ، چگونه مي شود نبوت را با قول اين گونه افراد كه ازخطا و دروغ مصون نيستند اثبات نمود؟ ( فخر رازي تفسير كبير ج 19، ص 7 ) ثالثا مفاد آيه به شهادت و اداي آن دلالت دارد ؛ نه صرف علم كه گفته شود منظور عالمان اهل كتاب است . 2- منظور از ( ( من ) ) خود خداوند است كه ؛ زيرا در عبارت ( ( كفي بالله ) ) به ذات الله اشاره شده ولي به صفت او اشاره نشده است ازاين رو، در اين فقره ، خداوند با ذكر عبارت ( ( من عنده ) ) خواسته است به يكي از صفات خود، در مقام اداي شهادت اشاره كند .اشكال اين احتمال آن است كه اولا اگر منظور صفات و خود خداوند باشد تكرار لازم مي آيد و نيازي نبود كه خداوند در اين مقام دوبار به خود اشاره بكند اين ايراد را علامه طباطبايي وارد كرده است ( علامه طباطبايي ترجمه الميزان ، ج 11 ص 588، مركز نشر فرهنگي رجا ) ثانيا، عطف صفت بر موصوف لازم مي آيد كه از نظر ادبي درست نيست ( فخر رازي گفته است كه منظور از ( ( اله ) ) در عبارت ( ( كفي ... ) ) كه موصوف است در حقيقت آن هم صفت است تااشكال ادبي پيش نيايد طبق نظر فخر رازي ، معنا اين گونه مي شود ميان من وشما، شهادت خدايي كه لايق عبادت است و خدايي كه داراي علم غيب است كفايت مي كند اين توجيه فخر رازي نيز نمي تواند درست باشد ؛ زيرااگر سخن وي صحيح باشد لازم مي آيد كه احكام الفاظ به طور كلي باطل گشته ، هر كلام باطلي صحيح و هر سخن صحيحي باطل شود، ( فخر رازي ،تفسير كبير، ج 19، ص 70 ) . 3- مشاراليه ( ( من ) ) عموم آگاهان از قرآن كريم است بر اين اساس معناي آيه اين است كه هر كس اين كتاب را فرا گيرد وبدان عالم گردد و در آن تخصص يابد گواه خواهد بود بر اين كه قران از ناحيه خداست اين گفتار خداوند، در حقيقت ياري كردن قرآن و دفاع از آن در برابرخدشه كفار مي باشد ؛ زيرا منظور از شهادت تحمل آن نيست ، تا كسي را كه صرفا علم دارد شامل گردد، بلكه مقصود اداي شهادت و اقرار به علم است ازاين رو طبق اين مفهوم از شهادت ، هر دو نظريه پيشين ايراد پيدا مي كند،علامه طباطبايي به اين قول معتقد است . عموم مفسران شيعي از جمله علامه طباطبايي مي گويد : اگر جمله ( ( و من عنده ) ) به كسي از گروندگان به رسول خدا منطبق گردد، قطعا به علي ( ع ) منطبق خواهد شد چون او بود كه به شهادت روايات صحيحه و بسياري از تمامي امت مسلمان داناتر به كتاب خدا بود و صرف نظر از همه آن روايات ، روايت ثقلين به تنهايي براي اثبات اين مدعا كافي است ( علامه طباطبايي ، ترجمه تفسير الميزان ، ج 11، ص 591 ) افزون بر آن اگر مراد از كتاب قرآن باشد، علم به ظاهر و باطن بلكه هفتاد بطن آن و علم به تاويلات قرآن به اين خاندان منحصراست ؛ چنان كه قران مي فرمايد : ( ( و ما بعلم تاويله الا الله و الراسخون في العلم ) ) ، ( آل عمران آيه 7 ) اگر مراد لوح محفوظ است باز علم آن نزد اين بزرگواران است زيراقرآن كريم مي فرمايد : ( ( عالم الغيب فلايظهر علي غيب احدا الا من ارتضي من رسول ) ) ( جن آيه 26 و 27 ) نتيجه اين كه ، تفسير آيه طبق نظريه سوم عموميت دارد و نمي توان مفهوم عموم آن را تنها به حضرات ايمه ( ع ) محدود نمود ؛ بلكه مي توان آنان را به عنوان تطبيق آيه و مصاديق يقيني آن معرفي كرد .;